Compenserende bergingstool
- Opdrachtgever
- Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
- Jaar
- 2020
- Locatie
- Heerhugowaard
In Noord-Holland vinden op grote schaal ruimtelijke ontwikkelingen plaats. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) wil voorkomen dat daarbij de kwetsbaarheid voor wateroverlast toeneemt. Om ook in de toekomst voldoende waterberging te behouden is het beleid om hydrologisch neutraal te ontwikkelen. Dit houdt in dat er geen waterberging verloren mag gaan tijdens en na de projectrealisatie. Nelen & Schuurmans heeft in samenwerking met HHNK de bestaande methodiek uitgebreid om in watergebiedsplannen te compenseren voor boven-maatgevende neerslaggebeurtenissen. De methodiek is vertaald naar een instrument, de compenserende bergingstool, waarmee de vergunningsprocedure eenvoudig kan worden doorlopen.
De uitdaging
De basis van hydrologisch neutraal ontwikkelen is om het verlies aan berging te compenseren. Dus als er een watergang wordt gedempt, moet hetzelfde oppervlak aan water ergens anders weer aangelegd worden. Samengevat: ‘dempen is graven’. Daarnaast vraagt HHNK de bodemberging die verloren gaat als gevolg van de verhardingstoename, te compenseren. De compensatie-eis geeft aan hoeveel nieuw aan te leggen wateroppervlak nodig is om de extra afvoer naar het watersysteem te compenseren. Ofwel: ‘verharden is compenseren’.
In de studie “Bescherming Wateroverlast Noorderkwartier 2” is het watersysteem ook getoetst bij boven-maatgevende neerslaggebeurtenissen. Hierbij is vaak sprake van plasvorming. Als op dergelijke plekken ophoging en verharding worden aangelegd, betekent dat een extra belasting voor het omliggende gebied. Er wordt immers berging op maaiveld ‘weggenomen’.
HHNK wil daarom de compensatie-eis vanuit het oorspronkelijke beleid Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen uitbreiden. Naast (1) ‘dempen is graven’ en (2) ‘verharden is compenseren’, komt er een eis bij: (3) ‘ophogen is compenseren voor de verloren berging op maaiveld’.
Onze oplossing
De compensatieberekening bepaalt de totale berging in het projectgebied, de berging in de bodem plus de berging op het maaiveld. Op basis van deze berging wordt bepaald hoeveel wateroppervlak toegevoegd moet worden aan het watersysteem om de berging en afvoer in het watersysteem gelijk te houden.
De precieze invulling van de nieuwe compensatie-eis ‘ophogen is compenseren’ is onderzocht op basis van verschillende overlastsituaties. Daarbij is het compensatiepercentage afgeleid voor de berging op maaiveld, dus nog exclusief compensatie voor verloren bodemberging. Het compensatiepercentage geeft aan welk oppervlaktepercentage van een nieuwe ontwikkeling moet worden gecompenseerd in vierkante meters open water. Het percentage is per scenario bepaald door het volume water dat op het maaiveld geborgen wordt, te delen door de waterstandstijging in de nabijgelegen watergang. Vervolgens wordt dit oppervlak gedeeld door de oppervlakte van het projectgebied.
Omdat afhankelijk van het gebied een piekbui of een blokbui maatgevend is, wordt voor beide buisoorten bepaald hoeveel water wordt geborgen in de bodem en op het maaiveld en welke waterstandstijging optreedt in het watersysteem. Vervolgens wordt de berging op het maaiveld bij beide gebeurtenissen vergeleken en wordt het maximum genomen als maatgevende waarde voor de berging op maaiveld.
De complete compensatieberekening is uitgewerkt in een instrument, de compenserende bergingstool. In dit instrument is het mogelijk om het projectgebied in te tekenen op de kaart en de verharding op te geven. De tool berekent in een oogwenk de compensatie-eis en presenteert deze in een overzichtelijke tabel. Het resultaat is daarna ook direct te downloaden als pdf-rapportage.
Het resultaat
De methodiek van het Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen is uitgebreid om te compenseren voor de verloren berging op het maaiveld en naar een IT instrument vertaald: de compenserende bergingstool. Gebiedsadviseurs van het Hoogheemraadschap bepalen met deze tool in enkele stappen de compensatie-eis. Hierdoor verloopt de vergunningsafhandeling grondig en snel.
Alle cases